Trình bày Tờ trình của Chính phủ về việc ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên NSNN năm 2022, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết , mục tiêu phân bổ nguồn lực chi thường xuyên, đảm bảo các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương có đủ nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh, các chế độ an sinh xã hội theo lĩnh vực, địa bàn theo phân cấp hiện hành.

Định mức phân bổ chi thường xuyên NSNN năm 2022 là cơ sở để Chính phủ trình Quốc hội dự toán NSNN, phương án phân bổ NSTW năm 2022; xác định tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa NSTW và NSĐP và số bổ sung cân đối từ NSTW cho NSĐP cho thời kỳ ổn định ngân sách 2022-2025 theo quy định của Luật NSNN. Đồng thời làm cơ sở để Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định ban hành định mức phân bổ chi thường xuyên của NSĐP và xây dựng dự toán chi NSĐP, đảm bảo đúng quy định của Luật NSNN.

Về tiêu chí và định mức phân bổ chi thường xuyên NSNN năm 2022 đối với các Bộ, cơ quan trung ương, Chính phủ trình phương án bỏ việc xây dựng định mức phân bổ theo biên chế đối với các Bộ, cơ quan trung ương. Dự toán chi quản lý nhà nước, đảng, đoàn thể đối với các Bộ, cơ quan trung ương hằng năm được xây dựng căn cứ chức năng, nhiệm vụ, khối lượng, quy mô, tính chất nhiệm vụ được giao.

Đối với các cơ quan, đơn vị có cơ chế tài chính đặc thù, năm 2022, mức bố trí dự toán chi thường xuyên cho các cơ quan, đơn vị đang áp dụng cơ chế tài chính đặc thù căn cứ quy định về cơ chế tài chính, đánh giá tình hình thực hiện dự toán năm 2021 và yêu cầu tiết kiệm tối thiểu 15% chi thường xuyên

Về nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ chi thường xuyên NSNN năm 2022 đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, tiêu chí phân bổ chính là dân số trung bình năm 2022 của từng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Phân vùng dân số: Căn cứ Nghị quyết số 88/2019/QH14 của Quốc hội và các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phân thành 04 vùng: vùng đặc biệt khó khăn, vùng khó khăn, vùng đô thị và vùng khác còn lại.

Định mức dự toán chi thường xuyên NSĐP năm 2022 kế thừa quy định tại Nghị quyết số 266/2016/UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, định mức phân bổ chi thường xuyên NSNN năm 2022 đối với các địa phương tiếp tục được xây dựng theo 13 lĩnh vực.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường nêu rõ việc cần thiết phải xây dựng các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ chi thường xuyên NSNN mới để xác định tỷ lệ điều tiết giữa NSTW và NSĐP, xây dựng dự toán NSNN giai đoạn 2022-2025. Đồng thời, qua thẩm tra, đề nghị chú trọng các mục tiêu, yêu cầu: Xây dựng định mức phân bổ chi thường xuyên phải phù hợp với khả năng cân đối NSNN năm 2022 và định hướng cả giai đoạn 2022-2025 theo Kế hoạch tài chính 5 năm (2021-2025). Bảo đảm cơ cấu lại chi NSNN giai đoạn 2022-2025 gắn với nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả. Tiêu chí, định mức phân bổ chi thường xuyên phải rõ ràng, đơn giản, dễ thực hiện; bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch; tăng cường trách nhiệm giải trình của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị sử dụng NSNN.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường trình bày báo cáo thẩm tra

Về các nội dung cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, Chính phủ dự kiến định mức phân bổ theo tiêu chí dân số các lĩnh vực năm 2022 tăng chung là 50% so với năm 2017. Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận thấy, đây là mức tăng khá lớn, đặc biệt trong bối cảnh cần phải cơ cấu lại NSNN theo hướng triệt để tiết kiệm chi thường xuyên để tăng chi đầu tư.

Chính phủ đã điều chỉnh giảm định mức chi quản lý hành chính theo dân số xuống còn 1,4 lần; các lĩnh vực khác vẫn giữ nguyên ở mức tăng 1,5 lần. Thường trực Uỷ ban Tài chính – Ngân sách cho rằng cần đánh giá kỹ về khả năng đáp ứng của nguồn lực NSNN cũng như khả năng bảo đảm mục tiêu phấn đấu giảm tỷ trọng chi thường xuyên; đề nghị Chính phủ cân nhắc các khả năng thắt chặt chi tiêu; có thể điều chỉnh giảm thêm tỷ lệ này ở các lĩnh vực khác.

Thảo luận tại phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đặt ra nhiều vấn đề đề nghị Chính phủ giải trình làm rõ. Trong đó có nội dung về ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ dự toán ngân sách chi thường xuyên áp dụng cho năm ngân sách 2022 và thời kỳ ổn định mới. Tuy nhiên thẩm quyền quyết định thời kỳ ổn định ngân sách là của Quốc hội. Về tiêu chí, định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên năm 2022 đối với các tỉnh, thành phố lấy tiêu chí dân số là tiêu chí chính, nhưng cũng cần lưu ý đến mật độ dân số, dân số vãng lai do đó cần có những tiêu chí bổ sung. Vấn đề đặt ra là việc bổ như hiện nay đã đảm bảo công bằng, phù hợp hay chưa.

Đối với chi quản lý nhà nước, đảng đoàn thể, thay đổi phương pháp phân bổ theo hướng tích cực là trên cơ sở kết quả đầu ra, tuy nhiên để đảm bảo tính khả thi cần làm rõ cách thức triển khai cụ thể. Mặt khác, hầu hết các lĩnh vực chi được phân bổ tăng chi 1,5 lần so với định mức năm 2017. Trong điều kiện thu ngân sách giai đoạn 2021-2025 dự kiến chỉ tăng 1,2 lần, chi đầu tư tăng 40% và phấn đấu giảm chi thường xuyên xuống 60% tổng chi ngân sách.

Vì vậy cần xem xét mức tăng bình quân của các lĩnh vực đã thực sự phù hợp, khả năng cân đối nguồn nhất là trong bối cảnh diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19 ảnh hưởng đến thu chi ngân sách. Ngoài ra, Tờ trình của Chính phủ chưa thấy tính toán đến việc thực hiện cải cách tiền lương, tiêu chí định mức phân bổ ảnh hưởng như thế nào đến tỉ lệ phân chia ngân sách.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, theo quy định của Luật NSNN, thời kỳ ổn định ngân sách là "trùng với kỳ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm hoặc theo quyết định của Quốc hội", tuy nhiên đến nay mới xem xét đến vấn đề này là chậm. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề xuất 02 phương án đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trình Quốc hội quyết định. Theo đó, phương án thứ nhất là xác định thời kỳ ổn định ngân sách từ 2022-2025 và phương án thứ hai là từ 2022-2026.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ từ 01/7/2022 thực hiện cải cách tiền lương, do đó, phải quyết tâm áp dụng cải cách tiền lương và cương quyết bỏ các cơ chế đặc thù. Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính và Hội đồng cải cách tiền lương tính toán kỹ lưỡng, bảo đảm hợp lý.

Về tiêu chí phân bổ đối với lĩnh vực chi quản lý nhà nước, đảng, đoàn thể, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ mặc dù Chính phủ trình phương án bỏ việc xây dựng định mức phân bổ theo biên chế, theo đó dự toán chi quản lý nhà nước, đảng, đoàn thể đối với các Bộ, cơ quan trung ương tính theo hiệu quả đầu ra, tuy nhiên trong nội dung cụ thể lại không thấy thể hiện theo kết quả đầu ra. Chính phủ vẫn lấy mức chi thực tế của năm trước làm căn cứ.

Cho biết việc dự toán chi theo hiệu quả đầu ra không phải nội dung dễ thực hiện, Chủ tịch Quốc hội đề nghị trước mắt tiếp tục lấy tiêu chí chính là biên chế sau khi xác định theo vị trí việc làm và có tiêu chí phụ điều chỉnh theo khối lượng công việc đặc thù, đột xuất theo từng thời kì như vậy sẽ bảo đảm kết hợp 1 phần với kết quả đầu ra.

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc tiếp tục sử dụng tiêu chí dân số làm “tiêu chí chính” trong xây dựng định mức phân bổ NSNN đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là phù hợp, đồng thời nên có các chỉ tiêu bổ sung như về mật độ dân số, di dân tự do, dân cư vãng lai, lao động ngoại tỉnh để phù hợp với tình hình thực tiễn của các địa phương.

Về phân loại vùng, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tính thêm các yếu tố miền núi, vùng cao bên cạnh 4 vùng làm căn cứ phân bổ ngân sách theo Nghị quyết số 88/2019/QH14, gồm: vùng đặc biệt khó khăn, vùng khó khăn, đô thị và vùng khác còn lại. Về việc tăng định mức chi cho một số địa phương như Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên - Huế, Chủ tịch Quốc hội cho biết thẩm quyền ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức là của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị xem xét thể hiện ngay trong Nghị quyết này để làm cơ sở để tính toán.

Đối với chi cho lĩnh vực y tế, Chủ tịch Quốc hội cho rằng việc Chính phủ có điều chỉnh tăng 1 lần so với năm 2017 là chưa thực sự phù hợp nhất là trong bối cảnh dịch bệnh như hiện nay cho thấy vai trò của y tế cơ sở và y tế dự phòng là rất quan trọng, nên cần có tính toán thêm.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sự chuẩn bị của Chính phủ và thẩm tra chi tiết, cụ thể của Ủy ban Tài chính - Ngân sách; thống nhất cần sớm ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên để áp dụng khi xây dựng dự toán ngân sách năm 2022 và thời kỳ ổn định ngân sách mới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất ban hành Nghị quyết để ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên cho năm 2022. Về thời kỳ ổn định ngân sách, đề nghị Chính phủ làm tờ trình báo cáo Quốc hội xem xét quyết định tại Kỳ họp thứ Hai, Quốc hội khóa XV với phương án phù hợp là thời kỳ ổn định ngân sách mới từ 2022-2026.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu rà soát và thể hiện trong Nghị quyết về việc đảm bảo nguồn lực thực hiện các tiêu chí, định mức và thực hiện cải cách tiền lương từ 1/7/2022; đồng thời dự phòng các rủi ro và phương án xử lý rủi ro, đảm bảo hợp lý tương thích với tỷ lệ phân chia ngân sách do Quốc hội quyết định và phù hợp với các mục tiêu, chỉ tiêu trong Kế hoạch tài chính, ngân sách 5 năm đã được Quốc hội ban hành.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất về tiêu chí dân số là tiêu chí chính để phân bổ ngân sách cho các địa phương, đồng thời đề nghị Chính phủ rà soát các tiêu chí bổ sung có tính chất đặc thù của từng vùng, miền, lĩnh vực chi, lưu ý sớm có các tiêu chuẩn định mức kinh tế kỹ thuật cụ thể; đề nghị lưu ý định mức phân bổ cho lĩnh vực y tế cần định hướng rõ hơn định mức phân bổ cho y tế dự phòng và y tế cơ sở; tiếp thu ý kiến của Hội đồng Dân tộc về việc phân bổ đối với vùng múi, vùng cao.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chấm dứt cơ chế đặc thù đối với một số cơ quan, đơn vị trước ngày 01/7/2022 để thực hiện cải cách tiền lương. Đồng thời nhất trí với đề xuất tăng định mức chi cho Nghệ An, Thanh Hóa và Thừa Thiên - Huế và đề nghị có báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tới.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết ban hành về nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên NSNN năm 2022

Tại phiên họp, với 100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua về mặt nguyên tắc định hướng chung và giao Ủy ban Tài chính – Ngân sách chủ trì phối hợp với Ủy ban Pháp luật, các Ủy ban của Quốc hội và Bộ Tài chính rà soát thống nhất các nội dung, hoàn thiện Nghị quyết để gửi xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình Chủ tịch Quốc hội ký ban hành./.

Theo Báo TNMT