Trong khuôn khổ nhiệm vụ truyền thông giảm nhựa năm 2024, Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và UBND huyện Phú Quý (tỉnh Bình Thuận) tổ chức các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng, phổ biến các mô hình về phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa cho người dân huyện Phú Quý, tỉnh Bình Thuận trong các ngày từ 01-03/8/2024. Các hoạt động bao gồm: Hội nghị - Tập huấn, xây dựng thí điểm mô hình phân loại rác tại nguồn, mô hình giảm thiểu rác thải nhựa trong các hoạt động du lịch, khu dân cư, tổ chức ra quân làm sạch rác thải nhựa tại bãi biển, trồng rừng ngập mặn tại các khu vực ven biển…

Báo cáo viên chia sẻ tại Hội nghị

Hội nghị - Tập huấn về phân loại rác tại nguồn, hướng tới giảm thiểu rác thải nhựa có đông có đại diện Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường, Viện Địa lý nhân văn, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Thuận, đại diện các Phòng/ban, cơ quan huyện Phú Quý; đại diện Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội các cấp, hộ gia đình, cá nhân, hộ sản xuất, kinh doanh có phát sinh chất thải sinh hoạt; các cơ quan, đơn vị, trường học; cán bộ quản lý môi trường cấp huyện, xã; trưởng khu dân cư và người dân; các đơn vị thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt (bao gồm cả công lập và dân lập theo quy định).

Thông qua Hội nghị đã giới thiệu tổng quan các văn bản quy định, kế hoạch thực hiện phân loại rác tại nguồn; chia sẻ kinh nghiệm của một số địa phương triển khai mô hình phân loại, thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa vào cộng đồng, mô hình giảm thiểu rác thải nhựa; cách thức triển khai, xây dựng mô hình phân loại, thu gom, xử lý rác thải nhựa tại một số đảo...

Cán bộ và nhân dân huyện đảo Phú Quý tham dự

Chia sẻ tại Hội thảo, TS. Nguyễn Đình Đáp (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho biết, theo Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) năm 2020, chất thải rắn sinh hoạt (còn gọi rác thải sinh hoạt) phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân thành 3 loại (chậm nhất từ ngày 01/01/2025): chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; chất thải rắn sinh hoạt khác. Do vậy, việc tuyên truyền, hướng dẫn và nâng cao nhận thức, ý thức của người dân trong việc phân loại rác là nội dung rất quan trọng, góp phần thực hiện hiệu quả quy định của Luật BVMT.

Chia sẻ tại Hội nghị, ông Nguyễn Văn Ba - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Quý cho biết, Phú Quý là một huyện đảo thuộc tỉnh Bình Thuận, nằm cách đất liền khoảng 56 hải lý (120 km) về hướng Đông Nam. Diện tích tự nhiên 17 km2, với dân số khoảng 30.000 người. Cách đất liền 56 hải lý theo hướng Đông Nam, huyện đảo Phú Quý được biết đến là nơi có tiềm năng kinh tế biển rất lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch. Thiên nhiên đã ban tặng cho Phú Quý một phong cảnh thiên nhiên thơ mộng, hoang sơ với nhiều bãi tắm đẹp. Từ đầu năm 2016 đến nay, du lịch Phú Quý đã có những bước phát triển mạnh, nhất là từ khi nguồn điện được phát 24/24 giờ trong ngày, mở ra một thời kỳ mới cho Phú Quý. Tuy nhiên, đi đôi với sự phát triển là vấn đề ô nhiễm môi trường, mà vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa, đặc biệt là ô nhiễm nhựa đại dương là vấn đề thực sự đáng báo động, đã, đang và sẽ gây thiệt hại to lớn cho môi trường sinh thái ở Bình Thuận nói riêng và cả nước nói chung.

UBND tỉnh Bình Thuận cũng đã ban hành quyết định số 890/QĐ-UBND ngày 16/4/2024 về ban hành Kế hoạch phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn tỉnh năm 2025. Kế hoạch đặt mục tiêu đến năm 2025, 100% các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh được trang bị kiến thức về phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Do vậy, kế hoạch yêu cầu tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của cộng đồng trong việc thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, từng bước hình thành thói quen và ý thức tự giác thực hiện việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.

Chia sẻ về các kinh nghiệm, giải pháp phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa tại các đỏa, PGS.TS. Kiều Thị Kính (Đại học Đà Nẵng) cho biết, ô nhiễm trắng đã trở thành khái niệm không còn xa lạ ở Việt Nam. Tuy nhiên, bài học của Cù Lao Chàm thực sự đang trở thành hình mẫu cho nhiều địa phương khi thực hiện “nói không với rác thải nhựa”, nhất là các huyện đảo đang làm theo như: Cô Tô, Phú Quý hay Lý Sơn.

PGS.TS. Kiều Thị Kính chia sẻ về kinh nghiệm giảm rác nhựa

Chia sẻ sâu hơn về kinh nghiệm giảm rác nhựa ở Cù Lao Chàm (TP. Hội An, tỉnh Quảng Nam), PGS.TS. Kiều Thị Kính cho biết, Cù Lao Chàm là địa bàn du lịch đang được du khách yêu thích, đồng thời lại nằm trong vùng lõi của Khu dự trữ sinh quyển thế giới nên việc bảo vệ, cải tạo cảnh quan môi trường không chỉ phát triển du lịch mà còn gắn liền với chương trình xây dựng nông thôn mới của xã đảo Tân Hiệp (Cù Lao Chàm). Trong sinh hoạt hàng ngày, các chi hội tự quản; các tổ chức chính trị xây dựng mô hình “Ngôi nhà 0 đồng”, chủ yếu là thu gom rác thải từ chai, lọ có thể tái chế được để tận dụng làm kệ, trồng cây, hoa, rau xanh và gây quỹ hỗ trợ các gia đình khó khăn. Đặc biệt, hội phụ nữ của xã hoạt động rất tích cực với các buổi sinh hoạt chuyên đề “Nói không với túi ny lon và các sản phẩm nhựa dùng một lần”, phân loại rác thải tại nguồn và hướng dẫn cách làm phân compost cho hội viên… Chương trình này được lồng ghép trong các buổi tập huấn làm du lịch cộng đồng nên chị em rất tích cực tham gia. Còn với các tiểu thương, hiện 100% hộ kinh doanh trên địa bàn xã Tân Hiệp đã ký cam kết thực hiện giảm thiểu rác thải nhựa trong kinh doanh buôn bán bằng các sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường.

Với khách du lịch, những người trước đây mang rác thải từ đất liền ra đảo, nhất là rác thải nhựa thì nay đã thay đổi. Nhờ công tác tuyên truyền vận động và các hình thức đổi túi thân thiện môi trường ngay tại cảng đón du khách ra đảo nên trong 4 năm trở lại đây lượng rác thải nhựa do du khách mang ra Cù Lao Chàm gần như bằng 0. Thông qua 2 cuộc vận động: “Giảm thiểu và tiến đến không sử dụng túi ny lon” năm 2009 và “Nói không với sản phẩm nhựa dùng một lần” năm 2018, đến nay rác thải nhựa gần như vắng bóng tại Cù Lao Chàm”.

TS. Nguyễn Thị Ngọc Dinh (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) hướng dẫn cách thức xử lý chất thải tại hộ gia đình

Phát biểu tại Hội nghị, đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Quý cho biết, huyện khẩn trương xây dựng kế hoạch, triển khai các mô hình hay, hiệu quả trong công tác thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt để áp dụng tại địa phương, huy động sự tham gia của doanh nghiệp, cộng đồng nhân dân tham gia vào công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn theo đúng quy định. Đã ban hành Kế hoạch số 72/KH-UBND ngày 14/5/2021 về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030 trên địa bàn huyện Phú Quý; Kế hoạch số 170/KH-UBND ngày 08/12/2023 của UBND huyện về việc triển khai thí điểm mô hình hộ gia đình, cá nhân thực hiện phân loại chất thải rắc tại nguồn theo Chương trình Nông thôn mới tiêu chí 17.

Theo đó, huyện Phú Quý có văn bản đề nghị các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp vận tải, doanh nghiệp du lịch và du khách chung tay, tích cực và quyết liệt triển khai thực hiện có hiệu quả phong trào chống rác thải nhựa gắn với vận động du khách không mang rác thải nhựa lên đảo. Ngoài ra 100% ca nô đưa rước khách ra đảo Hòn Tranh và các đảo lẻ sẽ không sử dụng chai nhựa, sản phẩm nhựa, túi nilon sử dụng một lần; vận động du khách tuyệt đối không vứt rác xuống biển, không mang rác thải nhựa lên đảo Hòn Tranh.

Cùng với đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phong trào chống rác thải nhựa trên địa bàn toàn huyện đảo, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện xây dựng video clip tuyên truyền du khách đến đảo Phú Quý không mang theo chai nhựa, sản phẩm nhựa, túi nhựa sự dụng một lần, không vứt rác xuống biển và phối hợp với các chủ tàu để phát video clip trên các chuyến tàu Phan Thiết - Phú Quý. Phòng Tài nguyên và Môi trường và Ban Quản lý Cảng Phú Quý triển khai lắp đặt 2 pa nô tấm lớn đặt 2 đầu cảng Phan Thiết và cảng Phú Quý nội dung “Phú Quý - Điểm đến không mang theo đồ nhựa”.

Đại biểu tham dự chia sẻ sáng kiến và mô hình đã thực hiện

Cũng tại Hội nghị, đại diện Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân huyện Phú Quý cũng đã giới thiệu các sáng kiến, mô hình giảm thiểu ráctại nhựa. Theo đó, từ năm 2020, huyện đã triển khai có 03 mô hình về giảm thiểu rác thải nhựa, cụ thể như sau: Mô hình nhóm thu gom nhựa tái chế (ve chai) dựa trên phân loại rác thải tại nguồn để cải thiện sinh kế cho người dân tại huyện Phú Quý; Mô hình kinh tế tuần hoàn và phân loại rác thải tại Trường THPT Ngô Quyền; Mô hình khu dân cư thôn Mỹ Khê, xã Tam Thanh, huyện đảo Phú Quý thu gom phân loại rác thải tại nguồn, làm phân compost.

Thực hiện: Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường