Sau 9 lần ban hành và sửa đổi qua các năm 1987, 1993, 1998, 2001, 2003, 2009, 2013, 2018 và 2024, Luật đất đai năm 2024, đã được Quốc hội thông qua ngày 18 tháng 1 năm 2024 và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2024. Luật 2024 hoàn thiện gồm 16 chương với 260 điều; tăng 2 chương, sửa đổi bổ sung 180 điều, bỏ 30 điều,… sẽ sớm khắc phục những tồn tại của Luật đất đai trước đó.

Bố cục Chương 6 Luật đất đai 2024

Chương 6, quy đinh về thu hồi đất, trưng dụng đất; bao gồm 13 Điều (từ Điều 78-90). Nội dung quy định cụ thể là: Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; Thu hồi đất để phát triển kinh tế -xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng; Nhưng căn cứ, điều kiện để thu hồi đất…; Các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai; Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng theo pháp luật hoặc tự nguyện trả lại…; Thẩm quyền thu hồi đất và tài sản gắn liền với đất…; Trường hợp thu hồi đất liên quan đến quốc phòng, an ninh; Thông báo thu hồi đất và chấp hành quyết định thu hồi đất…; Cơ quan chịu trách nhiệm bồi thường, hỗ trợ, tái định cư,…; Trình tự, thủ tục, bồi thường, tái định cư với khu vực thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế- xã hội, công cộng; Cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc; Cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất; Trưng dụng đất.

Điều, khoản chỉnh sửa, bổ sung nằm trong Chương 6

Chương 6, bổ sung Điều 78 về Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh với 10 trường hợp sau đây: Làm nơi đóng quân, trụ sở làm việc; Làm căn cứ quân sự; Làm công trình phòng thủ, trận địa, công trình đặc biệt về quốc phòng, an ninh; Làm ga, cảng, công trình thông tin quân sự, an ninh; Làm công trình, công nghiệp, công nghệ, khoa học, văn hóa thể thao phục vụ trực tiếp cho quốc phòng, an ninh; Làm kho tàng của lực lượng vũ trang nhân dân; Làm trường bắn, thao trường, bãi thử và hủy vũ khí; Làm cơ sở đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ, cơ sở an điều dưỡng, phục hồi chức năng, khám chữa bệnh của lực lượng vũ trang; Làm nhà công vụ của lực lượng vũ trang; Làm nhà giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, khu cải tạo lao động, hướng nghiệp dạy nghề cho học sinh, trại viên, phạm nhân thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý.

Bổ sung Điều 79 về Thu hồi đất để phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, với 32 trường hợp thu hồi để xây dựng: Xây dựng công trình giao thông; Công trình thủy lợi; Công trình cấp thoát nước; Công trình xử lý chất thải; Công trình năng lượng chiếu sáng công cộng; Công trình dầu khí; Công trình hạ tầng bưu chính viễn thông và công nghệ thông tin; Chợ dân sinh, chợ đầu mối; Công trình tín ngưỡng; Công trình tôn giáo; Công trình vui chơi, giải trí và sinh hoạt cộng đồng; Trụ sở cơ quan chính quyền, đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội, chính trị nghề nghiệp,… được thành lập theo quy định của Nhà nước; Trụ sở, văn phòng đại diện của các đơn vị sự nghiệp công lập; Cơ sở văn hóa, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh; Cơ sở y tế, dịch vụ xã hội được Nhà nước thành lập; Cơ sở giáo dục, đào tạo được Nhà nước thành lập; Cơ sở thể dục, thể thao do Nhà nước thành lập; Cơ sở khoa học công nghệ do Nhà nước thành lập; Cơ sở ngoại giao của các nước và các tổ chức phi chính phủ quốc tế do Nhà nước quản lý; Công trình sự nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xử lý môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu,…; Nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang; Dự án khu công nghiệp, cụm công nghiệp,…; Khu sản xuất chế biến nông, lâm, thủy sản tập trung,…; Thực hiện hoạt động lấn biển; Hoạt động khai thác khoáng sản có cấp phép; Dự án vùng phụ cận, các điểm kết nối giao thông; Xây dựng khu đô thị; xây dựng các cơ sở cho người đã khuất; Bố trí đất ở, đất sản xuất cho đồng bào thiểu số; xây dựng công trình mặt đất phục vụ công trình ngầm; Các dự án khác do Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư theo quy định của pháp luật.

Điều 80, làm rõ thêm căn cứ về mặt kỹ thuật lập pháp, để thu hồi đất phục vụ mục đích an ninh, quốc phòng và phát triển kinh tế- xã hội, công cộng. Có 2 căn cứ để thu hồi: Thứ nhất, đất nằm trong 42 trường hợp (khoản) thuộc Điều 78,79; Thứ hai, căn cứ vào kỹ thuật lập pháp, đáp ứng được 1 trong 4 yêu cầu sau. Yêu cầu thứ nhất, dự án đó phải nằm trong kế hoạch sử dụng đất hằng năm, cấp huyện đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; Yêu cầu thứ 2, dự án đó đã có quyết định đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư công, quyết định phê duyệt dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Yêu cầu thứ 3, dự án đã có quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời quyết định chấp thuận nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư đối với dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt, chủ trương đầu tư của Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ; Yêu cầu thứ 4, có văn bản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, trong trường hợp thu hồi đất liên quan tới quốc phòng, an ninh. Nội dung này được quy định rõ tại Điều 84 của Luật đất đai 2024.

Thực hiện: Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường